Το στόμα είναι ο καθρέφτης της υγείας, αλλά και η περιοχή όπου συνήθως εκδηλώνονται συστηματικά νοσήματα, καθώς έχει υπολογιστεί ότι περισσότερες από 1.000 ασθένειες εμφανίζονται στο στόμα.
Οι στοματολόγοι και οι περιοδοντολόγοι, που είναι οι ειδικοί γιατροί, βλέποντας κάποια «σημάδια» στο στόμα μπορούν να διαγνώσουν μία νόσο που θα εκδηλωθεί αργότερα στο σώμα και να προτρέψουν τον ασθενή σε πρώιμη πρόγνωση που θα σώσει τη ζωή του.
Μάλιστα τα τελευταία χρόνια υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που αποδεικνύουν ότι η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη. Οι λοιμώξεις, δηλαδή, της στοματικής κοιλότητας και ειδικότερα η περιοδοντίτιδα, μπορούν να προκαλέσουν την εκδήλωση νόσου ή να επιδεινώσουν μία κατάσταση σε άλλα όργανα τους σώματος.
Οι περιοδοντικές λοιμώξεις δεν προκαλούν συστηματικά νοσήματα, είναι όμως δυνατόν να επιβαρύνουν υπάρχουσες καταστάσεις και να τις βοηθήσουν να εκδηλωθούν. Και αυτό επειδή ο οργανισμός αντιδρά στην παρουσία των βακτηρίων του οδοντικού βιοϋμενίου ενεργοποιώντας τους αμυντικούς του μηχανισμούς.
«Ο πιο κοινός αμυντικός μηχανισμός είναι η φλεγμονή, που στα ούλα εκδηλώνεται με διόγκωση, ερυθρότητα και συχνά αιμορραγία. Αν παραμείνει ανεξέλεγκτη, η φλεγμονή μπορεί να επεκταθεί και στα οστά των γνάθων, προκαλώντας απώλεια της στήριξης του δοντιού», εξηγεί ο κ. Πέτρος Δαμουλής, περιοδοντολόγος- οδοντίατρος, διδάκτωρ πανεπιστημίου Ηarvard και επισκέπτης καθηγητής Πανεπιστημίου Τufts.
Στη διεθνή βιβλιογραφία τα τελευταία 10 χρόνια υπάρχουν περισσότερες από 1.000 αναφορές που παρουσιάζουν συσχέτιση συστηματικών προβλημάτων και περιοδοντικών λοιμώξεων είτε σε βασική έρευνα είτε σε κλινικές μελέτες.
Οι περισσότερες από αυτές τις αναφορές εστιάζονται στην αμφίδρομη σχέση περιοδοντίτιδας και σακχαρώδους διαβήτη. Επιπρόσθετα, η περιοδοντική νόσος έχει συσχετισθεί με την παρουσία καρδιαγγειακών προβλημάτων καθώς και με την εμφάνιση επιπλοκών της κύησης.
Περιοδοντίτιδα και διαβήτης
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία μεταβολική νόσος που οφείλεται είτε σε ελαττωμένη παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας ή σε ελαττωμένη δραστικότητα της εν λόγω ορμόνης (αντίσταση στην ινσουλίνη). Το αποτέλεσμα είναι η αυξημένη συγκέντρωση σακχάρου στο αίμα να προκαλέσει σοβαρές βλάβες.
Από τη δεκαετία του 1970 είναι γνωστό ότι ασθενείς με διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν περιοδοντίτιδα. «Πρόσφατες μελέτες όμως έδειξαν ότι ασθενείς με περιοδοντική φλεγμονή παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Μάλιστα, η θεραπεία της περιοδοντίτιδας μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου», εξηγεί ο κ. Δαμουλής.
Καρδιαγγειακά νοσήματα
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα οφείλονται στον σχηματισμό αθηρωματικών πλακών στα αγγεία. «Νέα στοιχεία ενοχοποιούν διάφορες λοιμώξεις στη δημιουργία αθηρωματικών πλακών και μέσα στις λοιμώξεις αυτές συγκαταλέγεται και η περιοδοντίτιδα. Έχει βρεθεί ότι ασθενείς με περιοδοντίτιδα εμφανίζουν καρδιαγγειακά προβλήματα συχνότερα απ΄ ό,τι ο γενικός πληθυσμός», λέει ο κ. Δαμουλής. Ωστόσο, δεν μπορούμε ακόμη να πούμε με σιγουριά ότι η περιοδοντική λοίμωξη επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα.
Μια περιοδοντική λοίμωξη μπορεί να δηλώνει πρόωρο τοκετό
Την τελευταία δεκαετία, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν προκαλέσει ευρήματα από σειρά μελετών που συσχετίζουν την παρουσία περιοδοντικής λοίμωξης με επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, κυρίως με πρόωρο τοκετό και λιποβαρή νεογνά.
Πρόωρα και λιποβαρή νεογνά παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά περιγεννητικής θνησιμότητας αλλά και μεταγενέστερα αυξημένο κίνδυνο για δυσλειτουργίες και παθήσεις, τόσο οργανικές όσο και διανοητικές. Ο πρόωρος τοκετός μπορεί να προκληθεί από πολλούς παράγοντες και η παρουσία λοιμώξεων είναι ένας από τους πιο σημαντικούς. Ανάμεσα στις λοιμώξεις αυτές, σήμερα συγκαταλέγεται και η περιοδοντίτιδα.
Έγκυοι που πάσχουν από σοβαρή περιοδοντίτιδα έχουν αυξημένο κίνδυνο να γεννήσουν πρόωρα ή λιποβαρή νεογνά. Επίσης, η συντηρητική θεραπεία της περιοδοντίτιδας με βαθύ καθαρισμό κατά το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης είναι απόλυτα ασφαλής και μπορεί να ελαττώσει τον κίνδυνο αυτό.
Ωστόσο, ο κ. Δαμουλής εξηγεί πως ποτέ δεν είναι αργά, αφού η περιοδοντική θεραπεία είναι πιθανόν να βελτιώσει τη γενική υγεία σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως να σταθεροποιήσει το σάκχαρο του αίματος σε διαβητικούς ασθενείς και να ελαττώσει τον κίνδυνο επιπλοκών της κύησης.
Συμβουλές για την προστασία του στόματος
* Αποφυγή ή διακοπή καπνίσματος.
* Όχι υπερβολική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. ? Επίσκεψη στον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες.
* Συμβουλή του ειδικού στοματολόγου μόλις διαπιστωθεί κάτι το μη φυσιολογικό στο στόμα, έστω και αν η βλάβη δεν προκαλεί πόνο ή φαίνεται αθώα.
* Αποφυγή εμπειρικών θεραπειών που μας δίνει κάποιος γνωστός ή φαρμακοποιός ή ακόμα και γιατρός ειδικότητας που δεν έχει σχέση με το στόμα.
* Η ακριβής και γρήγορη διάγνωση αποτελεί προϋπόθεση και εγγύηση για σωστή θεραπεία και πρόγνωση, προφυλάσσει δε τον ασθενή από περιπέτειες της υγείας του και άσκοπη οικονομική και ψυχική επιβάρυνση.
Η περιοδοντίτιδα
Η περιοδοντίτιδα είναι μια φλεγμονώδης νόσος των στηρικτικών ιστών του δοντιού (ούλα, περιοδοντικός σύνδεσμος, φατνιακό οστό), η οποία προκαλείται από συγκεκριμένα βακτήρια του οδοντικού βιοϋμενίου. Το οδοντικό βιοϋμένιο είναι μια πολύπλοκη κοινότητα μικροοργανισμών, που αναπτύσσεται στις οδοντικές επιφάνειες και που παλαιότερα αποκαλούσαμε οδοντική πλάκα.
Η πολύπλοκη οργάνωση του βιοϋμενίου το καθιστά ανθεκτικότερο στους αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού αλλά και στη δράση των αντιβιοτικών και αντισηπτικών. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε όλοι ότι η περιοδοντίτιδα είναι μία χρόνια λοίμωξη η οποία πρέπει να αντιμετωπισθεί με την ανάλογη σοβαρότητα.
Ο ασθενής που πάσχει από περιοδοντίτιδα πολύ συχνά δεν αντιλαμβάνεται ο ίδιος συγκεκριμένα συμπτώματα, παρά μόνον όταν η νόσος έχει προχωρήσει αρκετά και πολύ σπάνια θα αισθανθεί πόνο. Τα πρώτα συμπτώματα μπορεί να είναι αιμορραγία κατά το βούρτσισμα των δοντιών ή δυσοσμία του στόματος.
Αν η νόσος προχωρήσει, μπορεί να έχουμε εντονότερα συμπτώματα, όπως «κατέβασμα» των ούλων, κινητικότητα των δοντιών, ακόμα και αποστήματα των ούλων.
Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη, συμβουλεύει ο κ. Δαμουλής. «Σωστό καθάρισμα των δοντιών δύο φορές την ημέρα και μία επίσκεψη στον οδοντίατρο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο για έλεγχο και καθαρισμό. Αντισηπτικά στοματικά διαλύματα μπορούν να χρησιμοποιούνται αλλά μόνο έπειτα από εντολή του οδοντιάτρου και για περιορισμένο χρονικό διάστημα».
Τα σήματα SΟS στο στόμα και πώς να τα εντοπίσετε «Προκειμένου ο ασθενής να είναι ενήμερος και ικανός να αναγνωρίζει κάποιες αλλαγές που γίνονται στο στόμα και να αναζητά έγκαιρα τη γνώμη του στοματολόγου, θα πρέπει να ελέγξει για σημάδια στο στόμα του», εξηγεί ο κ. Λάσκαρης, στοματολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Στοματολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής Πανεπιστημίου Λονδίνου.
«Αυτά είναι πόνος, αιμορραγία, κάψιμο στη γλώσσα, άσπρη, κόκκινη, μελανή κηλίδα ή πλάκα, φυσαλίδα που περιέχει υγρό, πληγή που δεν κλείνει, δυσκολία στη μάσηση και κατάποση, διόγκωση στους λεμφαδένες του λαιμού, όγκος που προεξέχει, αλλαγή στη σύσταση όπως για παράδειγμα σκληρότητα στην περιοχή, ξαφνικές ενοχλήσεις στην οδοντοστοιχία και κακοσμία του στόματος».
Κάποιες ασθένειες εμφανίζονται στο στόμα πιο συχνά όταν υπάρχουν ορισμένοι προδιαθεσιακοί παράγοντες.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η λευκοπλακία που είναι προκαρκινική βλάβη, η ερυθροπλακία, ο καρκίνος, η νικοτινική στοματίτιδα. Οι εν λόγω παράγοντες επηρεάζονται και επιδεινώνονται με το κάπνισμα, την υπερβολική χρήση αλκοόλ, τα χαλασμένα δόντια που τραυματίζουν, οδοντοστοιχίες που επίσης τραυματίζουν, και την κακή στοματική υγιεινή.
«Η λευκοπλακία και ο καρκίνος του στόματος εμφανίζονται 6-8 φορές πιο συχνά σε καπνιστές σε σχέση με άτομα που δεν κάπνισαν ποτέ. Η αυξημένη αυτή συχνότητα έχει σχέση με τον αριθμό των τσιγάρων και τα χρόνια που καπνίζει κάποιος», λέει ο κ. Λάσκαρης.
Αυτοεξέταση
«Μία φορά τον μήνα συνιστάται να εξετάζουμε μόνοι μας την περιοχή του στόματος. Για τον λόγο αυτό, διαλέξτε ένα σημείο με καλό φωτισμό μπροστά σε έναν καθρέφτη. Για την εξέταση θα χρειαστείτε μια αποστειρωμένη γάζα, που μπορείτε να προμηθευτείτε από ένα φαρμακείο», εξηγεί ο κ. Λάσκαρης.
«Με τη βοήθεια δύο δακτύλων, του δείκτη και του αντίχειρα, ανασηκώστε τα χείλη, παρατηρήστε το χρώμα και τη σύστασή τους και ψηλαφήστε το εσωτερικό τους. Επαναλάβετε τη διαδικασία αυτή για τα ούλα, τις παρειές και την υπερώα. Στη συνέχεια παρατηρήστε τη γλώσσα.
»Με τη βοήθεια της γάζας, κρατήστε τη γλώσσα από την κορυφή της, ανασηκώστε την ώστε να δείτε το έδαφος του στόματος και ψηλαφήστε τόσο το έδαφος όσο και όλες τις επιφάνειες της γλώσσας. Μετά την εξέταση των ορατών περιοχών της στοματικής κοιλότητας, παρατηρήστε το πρόσωπο και τον λαιμό σας. Με τα δυο σας χέρια ψηλαφήστε τον λαιμό, κάτω από την κάτω γνάθο (σιαγόνα).
»Αν βρείτε ένα ή περισσότερα εξογκώματα που δεν υπήρχαν εκεί στο παρελθόν, επισκεφθείτε τον στοματολόγο ή τον οδοντίατρό σας».
Η έγκαιρη διάγνωση σώζει από τον καρκίνο του στόματος
O καρκίνος του στόματος ανήκει στους επιθετικούς και επικίνδυνους καρκίνους. Εντούτοις εάν γίνει γρήγορα η διάγνωση, σε αρχικό στάδιο και με σωστή θεραπεία, η νόσος αντιμετωπίζεται επιτυχώς σε ποσοστό πάνω από 80%. Η μάχη επομένως πρέπει να δοθεί στην πρώιμη διάγνωση, που πρέπει να γίνει από τον ειδικό στοματολόγο.
Τα μέσα που διαθέτουμε σήμερα για θεραπεία είναι η χειρουργική εξαίρεση, η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία, που εάν εφαρμοσθούν σωστά οδηγούν στις περισσότερες περιπτώσεις σε πολύ καλό αποτέλεσμα.
Μια βασική παράμετρος στη μάχη εναντίον του καρκίνου είναι η παρακολούθηση του ασθενούς μετά τη θεραπεία από ειδικό στοματολόγο σε τακτά χρονικά διαστήματα, κάθε 2-4 μήνες και για αρκετό χρόνο. Η διαδικασία αυτή διασφαλίζει τον ασθενή από πιθανή υποτροπή της νόσου ή και εμφάνιση νέας.
Ποιες ασθένειες εμφανίζονται πρώτα στο στόμα
Τα ούλα και τα δόντια είναι τα πιο γνωστά όργανα που ο καθένας «αισθάνεται» πότε αρρωσταίνουν.
Ωστόσο, ειδικοί έχουν καταμετρήσει περισσότερες από 1.000 ασθένειες να εκδηλώνονται στο στόμα. Αρκετές από αυτές αφορούν άλλα όργανα του σώματος. Εκτός από τις παθήσεις των δοντιών και των ούλων, στο στόμα μπορούν να αναγνωριστούν πρώιμα:
* Κληρονομικές ασθένειες
* Νοσήματα των γνάθων
* Κύστεις
* Προκαρκινικές βλάβες
* Καρκίνος
* Καλοήθεις όγκοι
* Αλλεργίες
* Νοσήματα των σιελογόνων αδένων
* Μικροβιακές αρρώστιες
* Αυτοάνοσα νοσήματα
* Νοσήματα του δέρματος και του αίματος
* Νοσήματα του νευρικού συστήματος
* Ψυχικά νοσήματα
* Το ΑΙDS
Διαβάστε επίσης το πλήρες αφιέρωμα για τα δόντια και τη στοματική υγιεινή
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία 
το μωρό.
